Etruskowie – Pierwsza Wielka Cywilizacja Italii

Wesprzyj mnie na:
https://patronite.pl/mrocznewieki
https://buycoffee.to/mrocznewieki
https://suppi.pl/mrocznewieki

Początki dziejów ludu Rasenna spowija gęsta mgła tajemnicy, ale nie jest to dla nas niczym szczególnie zaskakującym, Półwysep Italski trzy tysiące lat temu w przeciwieństwie do ówczesnego Egiptu czy Mezopotamii nie był miejscem w którym istniały bardzo zaawansowane cywilizacje powszechnie wykorzystujące dar pisma. Sami Etruskowie z typowym dla siebie fatalistycznym determinizem twierdzili, że długość dziejów ich ludu była od samego początku określona przez bogów.

Mroczne Wieki to podcast historyczny prowadzony przez Michała Kuźniara w całości oparty na publikacjach (naukowych i popularnonaukowych), tekstach źródłowych oraz własnych wnioskach.

Okładka: Vel Saties z Grobowca Augurów, domena publiczna

Źródła:
Herodot z Halikarnasu, Dzieje, Czytelnik, Warszawa 2020
Liwiusz, Tytus, Dzieje Rzymu od założenia miasta, Księga V, Ossolineum 1968

Opracowania:
Awianowicz B. A., Język łaciński z elementami epigrafiki i numizmatyki rzymskiej, Literat, Toruń
Bonfante L., Język etruski, Wydawnictwo RTW, Warszawa 1998
Cunliffe B., Europe between the Oceans 9000 BC – AD 1000, Yale University Press 2011
Dobrowolski W., Malarstwo Etrusków, PIW, Warszawa 1979
Dobrowolski W., Sztuka Etrusków, PIW, Warszawa 1971
Heurgon J., Życie codzienne Etrusków, PIW, Warszawa 1966
Turfa J.M. (ed.), The Etruscan World, Routledge, London & New York 2018
Hagner C.J., Adams jr. R.B., Anker Ch. (eds.), Etruskowie: Umiłowanie Życia, Amber, Warszawa 1997

Artykuły:
Cosimo Posth et al., The origin and legacy of the Etruscans through a 2000-year archeogenomic time transect.Sci. Adv.7,eabi7673(2021).DOI:10.1126/sciadv.abi7673

Rewolucja neolityczna na Bliskim Wschodzie – od Jerycha do Çatalhöyük

Wesprzyj mnie na:
https://patronite.pl/mrocznewieki
https://buycoffee.to/mrocznewieki
https://suppi.pl/mrocznewieki

W siódmym tysiącleciu p.n.e. pierwsi neolityczni rolnicy i pasterze z Bliskiego Wschodu zaczynają opuszczać swoje siedziby i kolonizować peryferia swojego świata. 8,700 lat temu pojawiają się pierwsze neolityczne osady w Anatolii nad Morzem Egejskim. W ciągu kilku kolejnych stuleci pierwsi rolnicy zasiedlą Wyspy Cykladzkie, Kretę i Grecję. Następnie ruszą na Bałkany posuwając się średnio 5 kilometrów rocznie. W ciągu paru stuleci dotrą do Środkowej Europy i Półwyspu Iberyjskiego. Wraz z upływem czasu tempo ich ekspansji będzie wręcz przyspieszać.

Mroczne Wieki to podcast historyczny prowadzony przez Michała Kuźniara w całości oparty na publikacjach (naukowych i popularnonaukowych), tekstach źródłowych oraz własnych wnioskach.

Okładka: Zdeněk Burian “Neolityczna osada”

Źródła:
Biblia Jerozolimska, Księga Rodzaju, Księga Jozuego, Pallottinum Poznań 2006
Tale of Aqhat, VI, 6-8, (N.d.). Headroyce.org. Retrieved February 3, 2025, from https://www.headroyce.org/uploaded/faculty/denelow/Genesis/SCAN0159_000.pdf

Opracowania:
Cauvin J., The Birth of the Gods and the Origins of Agriculture, Cambridge University Press 2003
Mithen S., After the Ice. A Global Human History 20,000-5000 BC, W&N 2012
Schmidt K., Budowniczowie pierwszych świątyń, PIW, Warszawa 2010
Toynbee A. J., A Study of History. Abridgement of Volumes I-VI, Oxford University Press 1956
Watkins T., Becoming Neolithic. The Pivot of Human History, Routledge 2024

Artykuły:
Ancient remains could be oldest pet cat. (n.d.). New Scientist (1971). Retrieved February 5, 2025, from https://www.newscientist.com/article/dn4867-ancient-remains-could-be-oldest-pet-cat/
Tell Qaramel. (n.d.). Edu.pl. Retrieved February 3, 2025, from https://pcma.uw.edu.pl/2017/10/11/tell-qaramel/
Zangger, E. (n.d.). James Mellaart: Pioneer…..And forger. Popular Archeology. Retrieved February 4, 2025, from https://popular-archaeology.com/article/james-mellaart-pioneer-and-forger/

Początki cywilizacji na Bliskim Wschodzie – od Ohalo do Göbekli Tepe

Wesprzyj mnie na:
https://patronite.pl/mrocznewieki
https://buycoffee.to/mrocznewieki
https://suppi.pl/mrocznewieki

Pomysł tego odcinka przyszedł mi do głowy kilka miesięcy temu gdy uświadomiłem sobie, że na polskim YouTube nie ma praktycznie żadnego poważnego materiału o Gobekli Tepe, jednym z najbardziej znanych i znaczących stanowisk bliskowschodniej prehistorii. W ciągu tego czasu pojawiło się trochę materiałów, z których niektóre są na naprawdę wysokim poziomie. W trakcie przygotowywania epizodu o Gobekli pomyślałem jednak, że opowiadanie o tym jednym stanowisku wyrywając je z kontekstu w jakim się ono pojawiło, czyli pomijając tysiące lat prehistorii jakie poprzedziły wzniesienie tego tajemniczego kompleksu byłoby błędem. Słuchacz, zwłaszcza taki który niewiele wie o bliskowschodnim neolicie czy epipaleolicie traktowałby Gobekli Tepe jako jakiś niespotykany ewenement, niewytłumaczalny epizod w prehistorii.

Mroczne Wieki to podcast historyczny prowadzony przez Michała Kuźniara w całości oparty na publikacjach (naukowych i popularnonaukowych), tekstach źródłowych oraz własnych wnioskach.

Okładka: fot. mehmetkrc / Shutterstock.com

Opracowania:
Cauvin J., The Birth of the Gods and the Origins of Agriculture, Cambridge University Press 2003
Mithen S., After the Ice. A Global Human History 20,000-5000 BC, W&N 2012
Schmidt K., Budowniczowie pierwszych świątyń, PIW, Warszawa 2010
Watkins T., Becoming Neolithic. The Pivot of Human History, Routledge 2024

Artykuły:
Groman-Yaroslavski I, Weiss E, Nadel D (2016) Composite Sickles and Cereal Harvesting Methods at 23,000-Years-Old Ohalo II, Israel. PLoS ONE 11(11): e0167151. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0167151
Hilazon tachtit cave. (n.d.). Huji.Ac.Il. Retrieved January 24, 2025, from https://archaeology.huji.ac.il/hilazon-tachtit-cave
Maher, Lisa & Stock, Jay & Finney, Sarah & Heywood, James & Miracle, Preston & Banning, Edward. (2011). A Unique Human-Fox Burial from a Pre-Natufian Cemetery in the Levant (Jordan). PloS one. 6. e15815. 10.1371/journal.pone.0015815.
Moore, A.M.T., Kennett, J.P., Napier, W.M. et al. Evidence of Cosmic Impact at Abu Hureyra, Syria at the Younger Dryas Onset (~12.8 ka): High-temperature melting at 2200 °C. Sci Rep 10, 4185 (2020). https://doi.org/10.1038/s41598-020-60867-w
L. Grosman, N.D. Munro, A. Belfer-Cohen, A 12,000-year-old Shaman burial from the southern Levant (Israel), Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 105 (46) 17665-17669, https://doi.org/10.1073/pnas.0806030105 (2008).
Zdziebłowski, S. (2024, December 13). Padł największy mit dotyczący „najstarszej świątyni świata”. Zagadka Göbeklitepe wyjaśniona? National Geographic. https://www.national-geographic.pl/historia/padl-najwiekszy-mit-dotyczacy-najstarszej-swiatyni-swiata-zagadka-gobeklitepe-wyjasniona/